Τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή του Χριστιανισμού, σίγουρα του έτους στην Ελλάδα, καθώς μνημονεύει όχι μόνο τον θάνατο του Χριστού αλλά κυρίως την Ανάσταση –το απόλυτο σύμβολο της αναγέννησης, της μετάβασης από τον θάνατο στη ζωή, της ελπίδας. Μέχρι το Πάσχα, όμως, διαβαίνουμε μία περίοδο γεμάτη ενδιαφέροντα έθιμα και παραδόσεις, τις οποίες αξίζει να θυμόμαστε όχι απαραίτητα για να αποδεικνύουμε την πίστη μας, αλλά επειδή πραγματικά αποτελούν ένα ευτυχές διάλειμμα από την καθημερινότητα και συμβάλουν στην ανάγκη μας να νιώθουμε ότι κάπου ανήκουμε, ότι μοιραζόμαστε κάποιες κοινές αξίες. Άλλωστε, η περίοδος αυτή είναι και αγαπημένη των παιδιών που την περιμένουν πώς και πώς αφού σχεδόν κάθε μέρα τα περιμένει κάτι καινούργιο.

Η βδομάδα των Παθών είναι η Μεγάλη Βδομάδα γιατί μεγάλα είναι κι αυτά που θα συμβούν. Στην Κεφαλονιά λένε:

"Μεγάλη Δευτέρα, μεγάλη μέρα.
Μεγάλη Τρίτη, μεγάλη κρίση.
Μεγάλη Τετάρτη, μεγάλο σκοτάδι.
Μεγάλη Πέφτη, δάκρυο πέφτει.
Μεγάλη Παρασκευή, θλίψη πολλή.
Μεγάλο Σαββάτο, χαρές γιομάτο.
Μεγάλη Λαμπρή, χάσκα μούσκα αυγό κι αρνί."

Μεγάλη Δευτέρα: Νηστεία για όλους

Στις μέρες μας, τη Μεγάλη Δευτέρα ξεκινούν πολλοί την νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας μέχρι να κοινωνήσουν το Μεγάλο Σάββατο. Τα παλαιότερα χρόνια, οι κοπέλες πίστευαν πως "της νηστικής καρδιάς πιάνει η ευχή" και έτσι μετά τη νηστεία θα έβρισκαν γαμπρό.
Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στον Ιωσήφ, ο οποίος έχει μεγάλη σχέση με το Πάσχα, αφού -σύμφωνα με τις γραφές- αυτός έφερε τον λαό του Ισραήλ στην Αίγυπτο, οπού και έμειναν αιχμαλωτισμένοι μέχρι την εποχή που ο Μωυσής με την βοήθεια του Θεού τους πήρε από την Αίγυπτο για να τους φέρει στη Γη Χαναάν. Το εβραϊκό Πάσχα, λοιπόν, γιορτάζει το πέρασμα του Αγγέλου που στάλθηκε από τον Θεό για να σκοτώσει όλα τα πρωτότοκα παιδιά των Αιγυπτίων χωρίς να πειράξει τα παιδιά όσων Ισραηλιτών είχαν σημαδέψει τις πόρτες των σπιτιών τους με αίμα αρνιού.

Μεγάλη Τρίτη: Καθαριότητα

Η μέρα αυτή είναι αφιερωμένη στο καθάρισμα του σπιτιού. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, τη Μεγάλη Τρίτη φτιάχνονται και τα κουλουράκια και τσουρέκια, έθιμο που συνήθως γίνεται Μ. Πέμπτη.  
Τη Μεγάλη Τρίτη στην εκκλησία διαβάζεται η Παραβολή των Δέκα Παρθένων, ενώ το βράδυ ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής.

Μεγάλη Τετάρτη: Η νέα ζύμη

Παλαιότερα, κάθε χρόνο τη Μ. Τετάρτη παρασκευαζόταν η νέα ζύμη -το προζύμι της χρονιάς. Στις γειτονιές της Αθήνας, μάλιστα, οι γυναίκες της εκκλησίας πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, μάζευαν αλεύρι και το ζύμωναν χωρίς προζύμι. Το πήγαιναν στον παπά και εκείνος ακουμπούσε πάνω του τον σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το αλεύρι φούσκωνε. Αυτό θα ήταν το προζύμι της χρονιάς και οι εκκλησιάρισσες μοίραζαν από λίγο σε κάθε σπίτι.
Τη Μεγάλη Τετάρτη διαβάζεται το μύρωμα του Ιησού από την αμαρτωλή, κατά την διάρκεια του οποίου μιλά για τον επερχόμενο θάνατό του. Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης, στις εκκλησίες μας, τελείται το Μυστήριο του Μεγάλου Ευχελαίου. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, οι γυναίκες πηγαίνουν στο Μεγάλο Ευχέλαιο, έχοντας μαζί τους μια σουπιέρα με αλεύρι. Σε αυτό στερεώνουν τρία κεριά, τα οποία καίνε κατά την τέλεση του Μυστηρίου. Το αλεύρι αυτό, το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν τα πασχαλινά κουλούρια την επόμενη ημέρα.

Μεγάλη Πέμπτη: Κοκκινοπέφτη

Την Μεγάλη Πέμπτη γίνεται το βάψιμο των αυγών, που μαρτυρά το αίμα του Ιησού που χύθηκε στα μαρτύριά του. Για αυτό και τη λέμε Κόκκινη Πέφτη ή Κοκκινοπέφτη.Το αυγό έχει έναν ακόμα συμβολισμό ως προς την Ανάσταση. Με το αυγό οι Χριστιανοί συμβόλισαν τον τάφο, από τον οποίο εξήλθε όταν αναστήθηκε ο Χριστός –εξ ου και το σπάσιμο των αυγών μετά την Ανάσταση.
Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, αφού τελειώσουν τα 12 Ευαγγέλια, κοπέλες αναλαμβάνουν να στολίσουν τον επιτάφιο με όλα τα ανοιξιάτικα λουλούδια. Βιολέτες, τριαντάφυλλα, μενεξέδες. Φτιάχνουν στεφάνια και γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόγι της Παναγίας. Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, οι γυναίκες αγρυπνούν στην εκκλησία και μοιρολογούν το Χριστό. Προσκυνάνε τον Επιτάφιο όλοι και περνάνε από κάτω "για να τους πιάσει η χάρη του Χριστού".
Σε μερικά μέρη τη Μεγάλη Πέμπτη ετοιμάζουν τον Ιούδα. Με παλιά ρούχα φτιάχνουν το ομοίωμα του και το περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι ζητώντας "καψίδια". Κάθε νοικοκυρά δίνει ό,τι της βρίσκεται. Κληματόβεργες, λινάτσες ή του ρίχνει πετρέλαιο.
Το Θείο Δράμα προχωρά προς την αποκορύφωσή του. Την ημέρα εκείνη έγινε ο Μυστικός Δείπνος –από εκεί ξεκινά το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Το ίδιο βράδυ ο Ιούδας προδίδει τον Χριστό, ο οποίος συλλαμβάνεται στον κήπο της Γεσθημανής, όπου έχει πάει για να προσευχηθεί με τους μαθητές του.
Επίσης, σε πολλές περιοχές της χώρας τη Μ. Πέμπτη οι γυναίκες ζυμώνουν τσουρέκια ή τις λεγόμενες «κουλούρες της Λαμπρής», οι οποίες επίσης συμβολίζουν την Ανάσταση, καθώς το αλεύρι μεταμορφώνεται με το ζύμωμα και γίνεται ψωμί.
Στην εκκλησία το βράδυ ψέλνονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια, ενώ περιφέρεται και ο Σταυρός του Ιησού, συμβολίζοντας τη Σταύρωσή του. Αργότερα γίνεται και ο στολισμός του Επιταφίου από γυναίκες και κορίτσια. Σε πολλά μέρη της Ελλάδα, μάλιστα, οι γυναίκες διανυκτερεύουν στην εκκλησία, «φυλάγουν και μοιρολογούν το Χριστό» όπως συνηθίζουν να κάνουν για κάθε αγαπημένο τους νεκρό. Σε κάποιες εκκλησίες, ωστόσο, ο στολισμός του Επιταφίου γίνεται Παρασκευή μεσημέρι.

Μεγάλη Παρασκευή: Πένθος μεγάλο

Η Μεγάλη Παρασκευή αναπαριστά την δίκη του Ιησού από τον Πόντιο Πιλάτο, τη μαρτυρική του πορεία προς τον Γολγοθά και τη Σταύρωση. Πρόκειται για την ημέρα των Παθών. Σύμφωνα με τις γραφές, το μαρτύριο του Ιησού στον Σταυρό θα κρατήσει 6 ώρες, ενώ το μεσημέρι γίνεται ο ενταφιασμός του –ο λόγος για την τελετή της Αποκαθήλωσης και του ενταφιασμού που η εκκλησία κάνει το μεσημέρι.
Το βράδυ τελείται η περιφορά του Επιταφίου, ενώ οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα όλη την ημέρα. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας τα λουλούδια του Επιταφίου φυλάσσονται, μετά την περιφορά, από τους πιστούς γιατί θεωρούνται θαυματουργά.
Για τους πιστούς η νηστεία της ημέρας είναι αυστηρότατη και απαγορεύει ακόμα και το λάδι, ενώ το έθιμο απαγορεύει κάθε εργασία την ημέρα αυτή. Σε πολλές περιοχές της χώρας φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο παραδίδουν στη φωτιά μετά την περιφορά του Επιταφίου. Επίσης, την ημέρα αυτή οι πιστοί συνηθίζουν να επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών συγγενών και φίλων.

Μεγάλο Σάββατο: Χριστός ανέστη

Η γιορτή της Ανάστασης και η τελευταία ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής. Σε πολλές εκκλησίες με την πρωινή λειτουργία της Πρώτης Ανάστασης. Σύμφωνα με τις γραφές, επειδή ο Ιησούς είχε αναγγείλει την ανάστασή του, ο Πιλάτος εγκιθιστά φρουρά έξω από το μνήμα του, ώστε να μη μπορέσουν οι μαθητές του να κλέψουν το σώμα του και να ισχυριστούν ότι αναστήθηκε. Ωστόσο, η Πρώτη Ανάσταση συμβολίζει ότι, ενώ το σώμα του βρίσκεται στον τάφο, ο Ιησούς κατεβαίνει προσωρινά στον Άδη για να μεταφέρει στους νεκρούς το Λόγο του. Άλλωστε, και στην ψαλμωδία της Θείας Λειτουργίας την ημέρα εκείνη αναγγέλλεται η Ανάσταση του Χριστού.
Στα Ιεροσόλυμα τελείται η Αφή του Αγίου Φωτός και της Ανάστασης το Μεσημέρι, ενώ στην Ελλάδα γίνεται το βράδυ, συνήθως τα μεσάνυχτα, κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, οπότε μοιράζεται το Άγιο Φως από λαμπάδα σε λαμπάδα και ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, συνοδεία βεγγαλικών.
Οι πιστοί μετά το τέλος της λειτουργίας μεταφέρουν το Άγιο Φως στα σπίτια τους και το έθιμο θέλει να το φυλάνε μη σβήσει για σαράντα ημέρες. Κατά τη διάρκεια της ημέρας του Μεγάλου Σαββάτου οι πιστοί νηστεύουν αυστηρά. Ωστόσο, μετά την Ανάσταση, οπότε ξεκινά η γιορτή, η παράδοση επιβάλλει το σπάσιμο και φάγωμα των αυγών αλλά και της μαγειρίτσας που έχει προετοιμαστεί από το πρωί.
Επίσης, από το Σάββατο, θέλει η παράδοση, και την προετοιμασία της ψησταριάς και της σούβλας για το αρνί ή το κατσίκι που θα φαγωθεί την επομένη.
Τα αναστάσιμα έθιμα ανά την Ελλάδα είναι πολλά. Στο Λεωνίδιο τα παιδιά πετούν πολύχρωμα αερόστατα στον ουρανό. Στην Κέρκυρα με την Πρώτη Ανάσταση σπάνε τους Μπότηδες, κανάτια γεμάτα νερό που συμβολίζουν έναν τεχνητό σεισμό, όπως αυτός που έγινε όταν αναστήθηκε ο Χριστός. Στο Βροντάδο της Χίου δύο ενορίες ρίχνουν ρουκέτες, ενώ εκρηκτική Ανάσταση γίνεται και στον Μαραθόκαμπο της Σάμου. Στην Καλαμάτα γίνεται σαϊτοπόλεμος με εύφλεκτα υλικά, ενώ στη Ζάκυνθο με την Πρώτη Ανάσταση απελευθερώνονται λευκά περιστέρια.

Κυριακή του Πάσχα: Αυγό, γλέντι κι αρνί!

Πρόκειται για τη μεγάλη γιορτή της Λαμπρής. Από νωρίς το πρωί ψήνεται ο παραδοσιακός οβελίας στη σούβλα, ενώ συγκεντρώνονται φίλοι και συγγενείς γύρω από το εορταστικό τραπέζι για να φάνε και να γλεντήσουν μέχρι αργά το απόγευμα.
Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού. Η λέξη έχει τις ρίζες της στην αρχαία Αίγυπτο. Με το "Πισάχ" -η λέξη σημαίνει διάβαση- οι Αιγύπτιοι γιόρταζαν τη διάβαση του ήλιου από τον ισημερινό, την εαρινή δηλαδή ισημερία και μαζί της τον ερχομό της άνοιξης. Οι Εβραίοι καθιέρωσαν και αυτοί τη γιορτή με την ονομασία "Πεσάχ" (διάβαση-υπέρβαση) σε ανάμνηση της απελευθέρωσης τους από τους Αιγυπτίους και της διάβασης της Ερυθράς θάλασσας.
Στη χριστιανική γιορτή δόθηκε το όνομα "Πάσχα" και με απόφαση της Α' Οικουμενικής Συνόδου, το 325 μ.Χ., ορίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά από την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.
Το Πάσχα, ο λαός, μαζί με την "εκ νεκρών Ανάσταση" του Χριστού, τη νίκη Του δηλαδή ενάντια στο θάνατο, γιορτάζει και την ανάσταση της άνοιξης, το ξύπνημα της φύσης μετά τη νάρκη του χειμώνα.
mama365.gr

Share on Google Plus

About grizos gatos

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.