του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.
Συνήθως υποστηρίζεται πως τα Κάλαντα
ανάγονται στην εποχή του Βυζαντίου. Υπάρχουν όμως και λαογράφοι που
ανάγουν την απώτατη καταγωγή τους στην αρχαία Αθήνα, όπου επικρατούσε
μια όμοια συνήθεια. Στις γιορτές των Πυανεψίων και των Θαργηλίων, κατά
τις οποίες προσφέρονταν θυσίες προς τον Ήλιο, ήταν καθιερωμένο να
γυρνούν τα παιδιά στους αθηναϊκούς δρόμους. Απαραίτητη προϋπόθεση για να
συμμετάσχουν σ’ αυτή τη γιορτή ήταν να ζουν και οι δύο γονείς τους. Έξω
από κάθε σπίτι τα παιδιά έλεγαν διάφορα άσματα τα οποία είχαν συντεθεί
για την περίσταση και συγχρόνως κρεμούσαν στην πόρτα του σπιτιού και ένα
κλαδί ελιάς με μερικούς άγουρους καρπούς.
Τα παιδιά, όπως συμβαίνει και στα
σύγχρονα Κάλαντα, αμείβονταν από τον νοικοκύρη του σπιτιού. Το έθιμο
αυτό, όπως και το τραγούδι, ονομαζόταν από τους Αθηναίους Ειρεσιώνη. Από
την αθηναϊκή αυτή εορταστική εκδήλωση πιστεύουν αρκετοί πως προήλθε
παρόμοια συνήθεια των Ρωμαίων (calendae) και μεταβιβάστηκε, διατηρώντας
το όνομά της, στο Βυζάντιο. Εξάλλου, σε πολλές ελληνικές περιφέρειες ο
μήνας Ιανουάριος λεγόταν και Καλαντάρης, εξαιτίας των βυζαντινών
Καλενδών που ψάλλονταν την παραμονή του Αγίου Βασιλείου.
Ωστόσο, τα Κάλαντα ή Κάλενδοι όπως
ονομάζονταν στο Βυζάντιο, δηλαδή στην Κωνσταντινούπολη, δεν ήταν απλά
τραγούδια. Ήταν λαμπρή γιορτή. Μικροί και μεγάλοι, χωρισμένοι σε ομάδες,
γυρνούσαν στα σπίτια και τραγουδούσαν διάφορα εγκωμιαστικά ή και
σατιρικά για τον νοικοκύρη τραγούδια, παίρνοντας το ανάλογο φιλοδώρημα.
Φαίνεται μάλιστα ότι το έθιμο δεν τύγχανε της εγκρίσεως της επίσημης
Εκκλησίας και πολλοί Πατριάρχες το απαγόρευαν στους πιστούς. Ο
βυζαντινός χρονικογράφος Ιωάννης Τζέτζης που έζησε τον 12ο αιώνα
αποκαλούσε όσους έλεγαν τα κάλαντα αγύρτες! Από την Κωνσταντινούπολη
λοιπόν πέρασαν στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπου απλώθηκαν και απέκτησαν τις
διάφορες τοπικές παραλλαγές. Η γλωσσική τους έκφραση ακολούθησε την
εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.