Στην Τριέρη, στην πιο παλιά πόλη της Γερμανίας, στην ειδυλλιακή και αυστηρά καθολική γενέτειρα του Μαρξ, ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας.....
«100.000 χρόνων σεξ» στο Landesmu seum. Ο χαμηλός φωτισμός, οι πονηρά κοκκινοβαμμένοι τοίχοι, οι προθήκες με τα εξαιρετικά εκθέματα και τα άρτια επιστημονικά κείμενα κατάφεραν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ΜΜΕ όχι όμως και των επισκεπτών. Τα σχολεία προτιμούν να βλέπουν τη μόνιμη «αθώα» συλλογή του μουσείου, και όσο για τους φιλήσυχους καθολικούς της Τριέρης, αποφεύγουν να σκανδαλίζονται με πορνογραφικού περιεχομένου εκθέματα.
Η έκθεση όμως είναι μια θαυμάσια εξιστόρηση του έρωτα, του σεξ, της γονιμότητας και της σχέσης των δύο φύλων. Πριν από περίπου 100.000 χρόνια, σε διάφορα σημεία του πλανήτη, ο άνθρωπος άρχισε να αποτυπώνει με καλλιτεχνικό τρόπο το σώμα του - στην αρχή κυρίως το γυναικείο σώμα. Από το τέλος περίπου της Παλαιολιθικής Εποχής μέχρι και τη μετάβαση στην Εποχή του Χαλκού βρίσκουμε αντικείμενα που παρουσιάζουν γυναικείες μορφές με πολύ πλούσια στήθη και γοφούς, δείγμα γονιμότητας. Η περίφημη Αφροδίτη του Βίλντορφ στην Αυστρία, η οποία έχει ηλικία περίπου 25.000 ετών και ύψος μόλις 11 εκατοστών και η οποία παρουσιάζεται στην έκθεση, αποτελεί ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Ο άντρας στο επίκεντρο
Από την Εποχή του Χαλκού και μετά τα πράγματα αλλάζουν και στο επίκεντρο έρχεται ο άνδρας και το πέος του, ως δείγμα πυγμής, εξουσίας αλλά και γονιμότητας. Η γυναίκα πρέπει να τραβήξει την προσοχή του για να παραγκωνίσει τις αντιπάλους της και αν δούμε τα ρούχα που έφτιαξε μια νεαρή χωριατοπούλα από το Ενγκβεντ της Δανίας (περίπου το 1400 - 1200 π.Χ.) υποθέτουμε πως θα είχε ξετρελάνει τους συγχωριανούς της με τη διάφανη κοντή φούστα και τη μεγάλη πόρπη στη μέση. Το σεξ πάντως αποτελεί την εποχή εκείνη έναν τρόπο αναπαραγωγής και δεν συνδέεται με την απόλαυση.
Με την απόλαυση θα το συνδέσουν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, και για την ακρίβεια οι άνδρες. Στην έκθεση στο Landesmuseum αφιερώνεται ένα μεγάλο τμήμα στην αρχαία Ελλάδα, ή καλύτερα στην αρχαία Αθήνα, μια και οι συνήθειες διέφεραν από πόλη σε πόλη. Μέσα από μια σειρά αγγείων και κειμένων καταδεικνύεται πως ο άνδρας στην αρχαία Αθήνα δεν έκανε διάκριση ανάμεσα στον έρωτα στη γυναίκα και στον άνδρα. Ήταν συνηθισμένο να διατηρεί σχέσεις με νεαρά αγόρια μεταξύ 12 και 18 χρόνων και αυτό που είχε σημασία ήταν η στάση που θα τηρούσε κατά τη σεξουαλική επαφή. Ο μεγαλύτερος άνδρας έπαιζε τον ενεργητικό ρόλο. Αυτό είχε σημασία για τον ανδρισμό του. Η κατάσταση θα μπορούσε να ανατραπεί όταν ο νεαρός μεγάλωνε και ο γηραιότερος διατηρούσε ακόμα το ενδιαφέρον του για κάποιον ο οποίος είχε έντονη τριχοφυΐα στο πρόσωπο.
Οι άνδρες είχαν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν τις χαρές του έρωτα όχι μόνο με τις συζύγους τους, τις οποίες κατά κανόνα είχαν μόνο για να τεκνοποιήσουν, αλλά κυρίως με τις παλλακίδες και τις εταίρες. Τις καλούσαν στα συμπόσιά τους όπου έτρωγαν, έπιναν, συζητούσαν και στη συνέχεια ικανοποιούσαν δημόσια και ομαδικά τις σεξουαλικές τους επιθυμίες. Τα αντικείμενα μάλιστα καθημερινής χρήσης όπου σερβίρονταν το φαγητό και το κρασί είχαν ανάλογου περιεχομένου παραστάσεις, ώστε να δημιουργούν την κατάλληλη ατμόσφαιρα. Πολλές από τις εταίρες ήταν μορφωμένες και έτσι μπορούσαν να συμμετάσχουν στις συζητήσεις των ανδρών. Κάποιες από αυτές μάλιστα ευελπιστούσαν να γίνουν παλλακίδες, δηλαδή να αποκτήσουν το καθεστώς της ημινόμιμης συζύγου και να ζουν στο σπίτι. Οι γυναίκες από καλό σπίτι δεν λάμβαναν καμία μόρφωση, θεωρούνταν κατώτερα πνευματικά όντα και προορισμός τους ήταν να παντρευτούν. Γάμος από έρωτα δεν νοούνταν. Ο πατέρας επέλεγε τον σύζυγο με βάση την εξυπηρέτηση των οικογενειακών συμφερόντων. Μετά τον γάμο οι νεαρές νύφες διέμεναν στον γυναικωνίτη και σκοπός ήταν να κάνουν παιδιά, και όταν λέμε παιδιά καλοδεχούμενα ήταν τα αγόρια. Τα νεογέννητα κορίτσια, εάν το ήθελε ο άντρας, θα μπορούσαν και να τα εγκαταλείψουν στην τύχη τους. Μια καλή σύζυγος λοιπόν έπρεπε να φροντίζει το σπίτι, τα παιδιά και να επιβλέπει τους σκλάβους.
Οι γυναίκες στη Ρώμη Στην αρχαία Ρώμη οι γυναίκες ήταν πιο τυχερές. Και οι Ρωμαίοι βέβαια όπως οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τις γυναίκες επικίνδυνα πλάσματα, τους άφηναν όμως μεγαλύτερη ελευθερία. Μπορούσαν να μορφώνονται, να παίρνουν μέρος στις συζητήσεις των ανδρών, να βγαίνουν έξω από το σπίτι χωρίς τη συνοδεία συγγενών, να αθλούνται. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα εκθέματα μάλιστα στο Landes museum είναι ένα δερμάτινο μπικίνι, το οποίο όπως φαίνεται και από διάφορα ψηφιδωτά φορούσαν οι νεαρές αθλήτριες.
Η ελευθερία των γυναικών στην αρχαία Ρώμη σταματούσε όμως μόλις ξεκινούσε να σερβίρεται το κρασί. Το κρασί ήταν ένα μέσο για να χαθεί ο έλεγχος και οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να τον χάνουν. Οι άνδρες που τον έχαναν, εκτός από το να επιδίδονται σε μεγάλα φαγοπότια, επισκέπτονταν οίκους ανοχής ή συνόδευαν τις γιορτές τους με γυναίκες ελευθερίων ηθών. Όπως και στην αρχαία Ελλάδα, η πορνεία δεν απαγορευόταν και ήταν ευρέως διαδεδομένη.
Όταν οι Ρωμαίοι ήρθαν σε επαφή με τους Έλληνες και άρχισε να γίνεται πολύ της μόδας οτιδήποτε ελληνικό άρχισαν να ξεσηκώνουν και τις συνήθειές τους για ομαδικό σεξ και τολμηρά συμπόσια. Οι Ρωμαίοι όμως το παράκαναν και θυσίαζαν και συνδαιτυμόνες οι οποίοι αρνούνταν να συμμετάσχουν ενεργά στα ερωτικά παιχνίδια. Όπως αναφέρει ο Λίβιος, η Γερουσία στη Ρώμη αποφάσισε να σταματήσει δια της βίας αυτά τα έθιμα και χιλιάδες Ρωμαίοι συνελήφθησαν και ρίχτηκαν στα μπουντρούμια.
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι διασκέδαζαν στα πορνεία, που όπως αποκαλύφθηκε και στις ανασκαφές στην Πομπηία ήταν πάρα πολλά. Μια μικρή αίθουσα στο Landesmuseum αφιερώνεται στις επιγραφές που ανακαλύφθηκαν. Ενδεικτικά ορισμένες: «Ήρθα, γ…, και μετά πήγα σπίτι», «Η Ελληνίδα Ευτυχία για δυο δηνάρια είναι πολύ φιλική». Οι αρχαίοι Ρωμαίοι μπορούσαν να τριγυρίζουν με πόρνες, να κλείνουν συμβόλαια για να τις νοικιάζουν, αλλά οι άνδρες κάτω των 60 χρόνων και οι γυναίκες κάτω των 50 ήταν υποχρεωμένοι δια νόμου να παντρεύονται και να κάνουν παιδιά.
Οι άκληροι τιμωρούνταν. Οι πόλεμοι χρειάζονταν μαχητές. Περιττό να αναφέρουμε ότι οι παντρεμένες γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα σε εξωσυζυγικές σχέσεις σε αντίθεση με τους άνδρες τους. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα τους διάλεγαν και τις ερωμένες όπως έκανε η σύζυγος του αυτοκράτορα Αυγούστου, ο οποίος είχε αδυναμία σε νεαρές παρθένες. Όσο για την ομοφυλοφιλία, πνευματικοί άνθρωποι της εποχής δεν φαίνεται επίσημα να την ενέκριναν, ανεπίσημα όμως ήταν καθημερινότητα είτε με νεαρά αγόρια είτε με τους σκλάβους. Σημασία είχε και πάλι η στάση. Όσο ο άνδρας έπαιζε ενεργητικό ρόλο ήταν κοινωνικά αποδεκτό.
Χριστιανισμός
Η κατάσταση αυτή άρχισε να αλλάζει, όπως και γενικότερα η θεώρηση απέναντι στο σεξ και στον έρωτα, με τη διάδοση του Χριστιανισμού. Οι εκπρόσωποί του δεν διακρίνουν πλέον απέναντι στον σεξουαλικό ρόλο που έχουν τα ζευγάρια για να προσδιορίσουν τι είναι κοινωνικά αποδεκτό, αλλά διακρίνουν με βάση το «φυσικό» και το «αφύσικο». Η σεξουαλικότητα, η οποία στόχο είχε την αναπαραγωγή, ήταν σύμφωνη με τη φύση, άρα και με τον Θεό, σύμφωνα με την άποψή τους. Για τον λόγο αυτό η ομοφυλοφιλία ήταν «αφύσικη» και άρχισε δια νόμου να απαγορεύεται, για να φθάσει στα χρόνια του Ιουστινιανού (527-565) να απειλούνται με θανατική ποινή όσοι τολμούσαν να περιπέσουν σε αυτή την «αμαρτία».
Στους αιώνες που ακολουθούν, η Εκκλησία επιβάλλει νέα ήθη και δίνει σαφείς οδηγίες στον ανώτερο κλήρο για τις ερωτήσεις που μπορούν να θέτουν στους πιστούς κατά την εξομολόγηση. Ο επίσκοπος Μπούρχαρντ φον Βορμς συνέγραψε γύρω στο 1000 μ.Χ. ένα σχετικό εγχειρίδιο. Μια χαρακτηριστική ερώτηση: «Μήπως έκανες αυτό που συνηθίζουν να κάνουν μερικές γυναίκες, δηλαδή έφτιαξες ένα αντικείμενο το οποίο μοιάζει με το ανδρικό μόριο στο μήκος και το τοποθέτησες στο αιδοίο σου ή κάπου αλλού ή είχες συναναστροφές με άλλες γυναίκες; Ή μήπως άλλες γυναίκες είχαν ένα τέτοιο όργανο και είχαν συναναστροφές μαζί σου; Εάν συνέβη κάτι τέτοιο θα πρέπει να νηστέψεις για πέντε χρόνια τις προκαθορισμένες ημέρες». Από τα αναρτημένα κείμενα στην έκθεση διαφαίνεται ότι ο ίδιος ο κλήρος, οι μοναχοί και οι μοναχές, πάντως δεν κατάφερναν συχνά να τηρήσουν αυτά που κήρυτταν. Όταν πέθανε η Μαντάμ Γκουρντάν Στάουμπ στο Παρίσι, η οποία διατηρούσε τον πιο γνωστό οίκο ανοχής της γαλλικής πρωτεύουσας στο τέλος του 18ου αιώνα, σε ένα μπαούλο βρέθηκε η αλληλογραφία της. Επιστολές τής έστελναν οι πιο επιφανείς πολίτες της γαλλικής κοινωνίας, ανάμεσα σε άλλους και πάστορες που ήθελαν μια δεσποινίδα για να περάσουν το τελευταίο βράδυ τους στο Παρίσι πριν από την επιστροφή τους στην ενορία της επαρχίας τους ή μοναχές που έκαναν παραγγελίες δονητών. Η Μαντάμ Γκουρντάν Στάουμπ διατηρούσε και μια μικρή βιοτεχνία που κατασκεύαζε ξύλινους δονητές, οι οποίοι περιείχαν και ένα υγρό για μεγαλύτερη ικανοποίηση. Η διάσημη Μαντάμ λάμβανε επίσης επιστολές από πάρα πολλές κοπέλες, αλλά και τις μητέρες τους, που ήθελαν να δουλέψουν μαζί της ελπίζοντας σε ένα προσοδοφόρο παρόν και ένα εξασφαλισμένο μέλλον με κάποιον πλούσιο πελάτη.
Στην έκθεση της Τριέρης παρουσιάζονται επίσης και τα πρώτα προφυλακτικά,, τα οποία ανακαλύφθηκαν γύρω στο 1640-1650 στην Αγγλία και ήταν κατασκευασμένα από έντερο χοίρου ή αρνιού. Ο θρύλος θέλει τα προφυλακτικά να ανακαλύφθηκαν από τον Βρετανό γιατρό Κόντομ, ο οποίος προσπαθούσε να προστατεύσει τον βασιλιά Κάρολο ΙΙ της Αγγλίας από το να συνεχίσει να κάνει τόσο πολλά εξώγαμα. Σε μια τέτοια έκθεση δεν θα μπορούσε να λείπει και η περιβόητη σιδερένια ζώνη αγνότητας, η οποία σκοπό είχε να προφυλάσσει τις επίμαχες περιοχές των γυναικών και να τις αποτρέπει από τυχόν απερισκεψίες όταν οι σύζυγοι απουσίαζαν για καιρό. Δεν είναι πάντως σίγουρο αν η ζώνη αγνότητας ήταν πράγματι εύρημα του Μεσαίωνα ή αν πρόκειται για μια φαντασίωση της βικτοριανής εποχής και του πουριτανισμού που τη χαρακτήριζε.
H συλλογή ενός Βρετανού γιατρού και τα μυστικά μουσεία Ένα από τα πιο εντυπωσιακά τμήματα είναι αυτό με τα εκθέματα της συλλογής του Βρετανού γιατρού George Witt και τα μυστικά μουσεία. Η Ευρώπη του 19ου αιώνα ανακάλυπτε και πάλι με θαυμασμό τα επιτεύγματα και το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Ρώμης, μόνο που δεν ήθελε να ξέρει τίποτα για τις σεξουαλικές συνήθειες εκείνης της εποχής. Ο εύπορος γιατρός Witt διέθετε μια σημαντική συλλογή από φαλλούς και αντικείμενα από την κλασική αρχαιότητα με παραστάσεις ερωτικού περιεχομένου. Όταν αρρώστησε βαριά θέλησε να χαρίσει τη συλλογή του στο περίφημο Βρετανικό Μουσείο. Οι έκπληκτοι αρχαιολόγοι δεν μπόρεσαν να αρνηθούν την προσφορά γιατί είχε αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αλλά την απέκρυψαν από το κοινό μαζί με άλλα παρόμοια αντικείμενα που διέθεταν τα οποία κλείδωσαν σε μυστικές αίθουσες. Η είσοδος επιτρεπόταν μόνο σε άνδρες που διέθεταν ειδική άδεια και ήταν εγνωσμένου ήθους! Η Βρετανική Αυτοκρατορία αισθανόταν ότι απειλούνταν συθέμελα. Αλλόκοτες ιδέες μπορεί να έμπαιναν στο μυαλό των γυναικών, οι οποίες θεωρούνταν ακόμα κατώτερες πνευματικά, και να κινδύνευε ο έντιμος τακτοποιημένος βίος, ο γάμος, η μητρότητα. Μια πιθανή σεξουαλική απελευθέρωση της γυναίκας θα ανέτρεπε την κοινωνία! Για δεκαετίες ολόκληρες τα αντικείμενα αυτά κρατήθηκαν μυστικά και μόλις στη δεκαετία του 1950 τοποθετήθηκαν, μαζί με άλλα από τις αποικίες τα οποία είχαν παρόμοιες σεξουαλικές σκηνές, στις μόνιμες συλλογές του Βρετανικού Μουσείου. Η έκθεση στο Landesmuseum στην Τριέρη προσφέρει όχι μόνο ένα εξαιρετικό μάθημα στη σεξουαλική ζωή άλλων εποχών αλλά πάνω από όλα ένα μάθημα σχετικότητας. Το απαγορευμένο και το επιτρεπτό, το φυσικό και το αφύσικο είναι σχετικά και ιδωμένα κάτω από το αξιακό σύστημα μιας συγκεκριμένης εποχής.
καθημερινη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.