Φορτ Χαντ, Ουάσινγκτον, ΗΠΑ. Ένα μέρος που κανονικά δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να το γνωρίζει κανείς, εκτός ίσως από έναν: σε αυτή την τυπικά αμερικανική γωνιά υπαίθρου φιλοξενούνταν, ήδη από τη δεκαετία του 1940, ειδικές εγκαταστάσεις παρακολούθησης και ανάλυσης ραδιοκυματικών και μικροκυματικών σημάτων, για λογαριασμό της μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών.
Η ιστορική σημασία της περιοχής όμως δεν εξαντλείται σε αυτό. Διότι εκεί η υπηρεσία πληροφοριών του αμερικανικού στρατού μετέφερε και κράτησε έγκλειστους 3.000 στρατιώτες της Βέρμαχτ, τους οποίους παρακολουθούσε στενά επί μία τριετία, από το 1942 μέχρι το 1945, καταγράφοντας λεπτομερειακά τις συμπεριφορές και συνομιλίες τους, μέσω μικροφώνων και άλλων συσκευών παρακολούθησης που είχαν τοποθετηθεί μυστικά στα κελιά τους.
Αποτέλεσμα ένας τεράστιος όγκος απομαγνητοφωνημένων συνομιλιών και επιστημονικών αναφορών, για τις οποίες ελάχιστοι γνώριζαν μέχρι σήμερα και τις οποίες ερευνά εδώ και χρόνια ο 34χρονος ιστορικός μελετητής στο Γερμανικό Ιστορικό Ινστιτούτο του Λονδίνου, Έρικ Ρέμερ. Προϊόν των ερευνών του ένα βιβλίο-μελέτη με τίτλο Kamaraden - Die Wehrmacht von innen, ελληνιστί: Σύντροφοι – Η Βέρμαχτ εκ των έσω (εκδ. Piper).
Αρωγοί στην έρευνα του Ρέμερ υπήρξαν τα ιδρύματα Fritz Thyssen και Gerda Henkel, τα οποία κατέστησαν δυνατή τη συγκρότηση μίας πλήρους ερευνητικής ομάδας επιφορτισμένης με την ευθύνη του «χτενίσματος» και της αξιολόγησης των φακέλων, οι οποίοι εν συνεχεία εισήχθησαν σε ψηφιακές βάσεις δεδομένων.
Σύμφωνα με τον ιστορικό μελετητή, οι τρόποι προσηλυτισμού των στρατιωτών της Βέρμαχτ αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα της γερμανικής ιστορίας, για το οποίο, λόγω ακριβώς των νέων στοιχείων, μόλις τώρα αρχίζουμε να αποκτούμε μία πιο ρεαλιστική εικόνα.
Στην πραγματικότητα, τα μέλη της Βέρμαχτ, στην πλειοψηφία τους, διέθεταν μία πολύ επιφανειακή πολιτική συνείδηση, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι δεν επηρεάζονταν από την εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία: το σώμα ήταν έτσι ιεραρχημένο ώστε να καθοδηγείται σε όλα τα επίπεδά του από έναν σκληρό πυρήνα εθνικοσοσιαλιστών αξιωματικών που έδιναν το στίγμα του σώματος. Κατ' αυτό τον τρόπο, διαμορφωνόταν εντός του σώματος μία ιδιαίτερη κοινωνική δυναμική που επέτρεπε στα μέλη του να επιδίδονται στα πιο αποτρόπαια εγκλήματα, χωρίς ποτέ να χάνουν από το βλέμμα τους το γενικότερο ιδεολογικό ορίζοντα.
Από τα ντοκουμέντα προκύπτει ότι η άσκηση κοινωνικής και συγκυριακής πίεσης στους στρατιώτες αποτελούσε συνηθέστατη μέθοδο ψυχολογικής προετοιμασίας για τη διάπραξη των πλέον ειδεχθών πράξεων, όπως πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι καταγεγραμμένες αντιδράσεις και σκέψεις τους εκ των υστέρων για τα διαπραχθέντα εγκλήματα πολέμου, όπου μπορεί κανείς να διαπιστώσει πόσο ετερογενώς τα βίωνε ο καθένας από αυτούς.
Αξιοσημείωτη επίσης είναι η στάση των μελών της Βέρμαχτ απέναντι στο Ολοκαύτωμα: σχεδόν όλοι τους γνώριζαν για το μεγάλο σχέδιο εξόντωσης ή είχαν ακούσει φήμες γι' αυτό, χωρίς όμως να αποτελεί ιδιαίτερα δημοφιλές θέμα για σκέψη και συζήτηση στους κόλπους τους.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν υπήρχαν και διαφωνούντες ή έτερες φωνές που ασκούσαν κριτική και απέρριπταν τις πρακτικές του σώματός τους. Επρόκειτο συνήθως για άτομα που δεν συγκαταλέγονταν σε εκείνους που διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο στη γενοκτονία των Εβραίων.
Από την άλλη μεριά, όσοι είχαν συμμετάσχει και εμπλακεί ενεργά στο Ολοκαύτωμα έτειναν να υιοθετούν μία στάση αυτο-δικαιολόγησης, απόρροια ενός φυσιολογικού αμυντικού μηχανισμού προστασίας και διασφάλισης της ψυχικής ισορροπίας.
Όχι, οι στρατιώτες της Βέρμαχτ δεν ταλανίζονταν από αδυσώπητα υπαρξιακά ερωτήματα για τις πράξεις τους ούτε ένιωθαν να έχουν πλησιάσει κάποια επικίνδυνη άβυσσο αποκτήνωσης και παραφροσύνης: ήταν καθημερινοί άνθρωποι, με καθημερινές ανησυχίες, κοινές φιλοδοξίες και, κυρίως, μία ισχυρή επιθυμία για αναγνώριση, κοινωνική άνοδο και τιμές!
Και αυτό ακριβώς είναι το πιο τρομακτικό...
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.