Καταιγίδα αντιδράσεων προκαλεί το νομοσχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις

 

Τα πάνω κάτω έρχονται όσον αφορά στις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά οργάνων με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα θέμα με τεράστιες νομικές, ηθικές, φιλοσοφικές, θρησκευτικές, κοινωνικές αλλά και οικονομικές προεκτάσεις – ως εκ τούτου, είναι ένα θέμα που εξ ορισμού προκαλεί διαξιφισμούς και διαφωνίες.

Η υπόθεση των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα ξεκίνησε με το Ν. 1383/1983. Το σημαντικότερο, όμως, βήμα πραγματοποιήθηκε με το Ν. 2737/1999, βάσει του οποίου ιδρύθηκε ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων, καθιερώθηκε το Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών και θεσπίστηκε διαδικασία αδειοδότησης των Μονάδων Μεταμόσχευσης.

Ωστόσο, η ανταπόκριση των υποψήφιων ληπτών τα τελευταία δώδεκα χρόνια υπήρξε ομολογουμένως πολύ μικρή. Θρησκευτικές ιδεοληψίες σε συνδυασμό με την ελλιπή ενημέρωση των πολιτών έφεραν την Ελλάδα στην τελευταία θέση της Ευρώπης σε ό,τι αφορά στον αριθμό των μεταμοσχεύσεων. Σημειώνεται ότι το 2010 έγιναν 76 μεταμοσχεύσεις νεφρού από θανόντες δότες και 27 από δότες εν ζωή, 5 μεταμοσχεύσεις καρδιάς, 25 ήπατος και 2 πνευμόνων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, στο Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών είναι εγγεγραμμένοι:

• 1.251 ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση νεφρού.

• 28 ασθενείς που έχουν ανάγκη από καρδιά.

• 61 ασθενείς που χρειάζονται ήπαρ.

• 16 ασθενείς που αναζητούν πνεύμονες.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η μεταμοσχευτική δραστηριότητα είναι πολύ μικρή σε σχέση με τις υπάρχουσες ανάγκες, παρουσιάζει, δε, συνεχώς πτωτικές τάσεις. Οι λίστες αναμονής για όσους περιμένουν να βρεθεί ο πολυπόθητος δότης είναι μακροσκελείς. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, μιλάμε για πολυετή αναμονή, η οποία ισοδυναμεί με άνιση μάχη ζωής και θανάτου, για να μην αναφερθούμε και σε άλλα συναφή προβλήματα, όπως είναι κατεξοχήν:

• Η υπέρμετρη επιβάρυνση των Ασφαλιστικών Ταμείων από τη μετάβαση ασθενών στο εξωτερικό για μεταμόσχευση. Αυτό σημαίνει ότι, υπό τα σημερινά οικονομικά δεδομένα και την κατάρρευση των Ασφαλιστικών Ταμείων, η σωτηρία αρκετών συμπολιτών μας φαντάζει ανέφικτη.

• Η έλλειψη κριτηρίων διαφάνειας για το ποιοι θα μεταβούν στο εξωτερικό και ποιοι όχι.

• Η δράση κυκλωμάτων εμπορίας ανθρώπινων οργάνων ή ανθρώπων με σκοπό την αφαίρεση των οργάνων τους.

• Οι κίνδυνοι για τη Δημόσια Υγεία που προκαλούνται από την ανταλλαγή οργάνων με τρίτες χώρες χωρίς προδιαγραφές ασφάλειας.

Λήψη οργάνων

και από ζωντανούς δότες

Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των ανωτέρω προβλημάτων και αύξησης του αριθμού των υποψήφιων δωρητών, το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο για τη δωρεά και τη μεταμόσχευση οργάνων, ενσωματώνοντας παράλληλα την Οδηγία 2010/53/ΕΕ για τους κανόνες και τα πρότυπα ασφάλειας και ποιότητας που πρέπει να ακολουθούν οι ευρωπαϊκές χώρες στον τομέα των μεταμοσχεύσεων.

Οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου για τις μεταμοσχεύσεις είναι οι ακόλουθες:

• Η αφαίρεση οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευσή τους γίνεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς, όχι, π.χ., για ερευνητικούς, όπως είναι τα πειράματα κλωνοποίησης κ.λπ.

• Τα όργανα που μεταμοσχεύονται μπορεί να προέρχονται τόσο από θανόντες δότες όσο και από ζώντες. Αφαίρεση οργάνου από ζωντανό δότη επιτρέπεται μόνο όταν δεν υπάρχουν αντίστοιχα όργανα από νεκρούς δότες κατά το χρόνο της αφαίρεσης, ενώ τυχόν καθυστέρηση της μεταμόσχευσης συνεπάγεται σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή ή την υγεία του δότη. Ο δότης απαιτείται να είναι ενήλικος, να συνδέεται με προσωπική ή συγγενική σχέση με το λήπτη και να συναινεί στην αφαίρεση του οργάνου με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

• Απαγορεύεται η λήψη οποιασδήποτε μορφής οικονομικού ανταλλάγματος για τη μεταμόσχευση οργάνου, τόσο πριν όσο και κατόπιν αυτής. Το ανθρώπινο σώμα και τα μέρη του δεν αποτελούν αντικείμενο εμπορικής συναλλαγής.

• Δεν αποκαλύπτεται η ταυτότητα του νεκρού δότη ούτε στο λήπτη ούτε στην οικογένειά του. Επίσης, ανωνυμία επιβάλλεται και ως προς την ταυτότητα του λήπτη σε σχέση με τους συγγενείς του νεκρού δότη, οι οποίοι επιτρέπεται να μάθουν μόνο αν πέτυχε ή όχι η μεταμόσχευση.

• Απαγορεύεται να γίνει δωρεά οργάνου προς συγκεκριμένο πρόσωπο, ακόμα κι αν το έχει ζητήσει ο λήπτης. Ακολουθείται, δε, απαρέγκλιτα σειρά προτεραιότητας.

Θύελλα αντιδράσεων

Βασική καινοτομία του νομοσχεδίου αποτελεί, ωστόσο, το θέμα της συναίνεσης του θανόντος λήπτη στην αφαίρεση από αυτόν ενός ή περισσότερων οργάνων. Μέχρι σήμερα, η αφαίρεση οργάνων από νεκρό δότη ήταν δυνατή μόνο εφόσον αυτός είχε συναινέσει και, μάλιστα, κατόπιν σχετικής ειδικής ενημέρωσης.

Με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, όμως, τα πράγματα αντιστρέφονται: «Τεκμαίρεται», δηλαδή, ότι ο ενήλικος δότης επιθυμεί να του αφαιρεθούν όργανα μετά θάνατον, εκτός κι αν είχε εκφράσει ρητά όσο ζούσε την άρνησή του. Η άρνηση αυτή εκφράζεται με δήλωση που μπορεί να αποστέλλει κάθε ενήλικος πολίτης προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, έχοντας πρωτύτερα βεβαιώσει το γνήσιο της υπογραφής του. Πάντως, η δήλωση αυτή μπορεί να ανακληθεί ελευθέρως. Πρόκειται για το σύστημα της εικαζόμενης συναίνεσης, το οποίο προτάθηκε από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, βάσει του οποίου όλοι είμαστε εν δυνάμει δότες.

Η ρύθμιση αυτή προκάλεσε έντονη αντίδραση τόσο από την πλευρά της Εκκλησίας της Ελλάδος όσο και από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, ο οποίος κατηγόρησε την κυβέρνηση πως, παρά το γεγονός ότι είναι ο κατά το νόμο σύμβουλος της Πολιτείας αναφορικά με τα θέματα των μεταμοσχεύσεων, δεν ζητήθηκε η γνώμη του για το νομοσχέδιο. Προσέθεσε, δε, ότι η εικαζόμενη συναίνεση, ακόμα και σε χώρες όπου είναι νομοθετημένη, όπως η Ισπανία, στην πράξη δεν εφαρμόζεται και ποτέ δεν αφαιρούνται όργανα χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των συγγενών.

Κρίσιμος χρόνος

ο εγκεφαλικός θάνατος

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τα όργανα αφαιρούνται από το δότη μόλις δια πιστωθεί ο θάνατός του. Κριτήριο για την επέλευση του θανάτου είναι η νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους.

Όταν ο γιατρός διαπιστώσει τον εγκεφαλικό θάνατο και παρά το γεγονός ότι τα υπόλοιπα όργανα μπορεί να υποστηρίζονται μηχανικά, υποχρεούται, μαζί με έναν αναισθησιολόγο και ένα νευρολόγο, να προβεί σε σύνταξη πιστοποιητικού θανάτου. Παράλληλα, ειδοποιεί τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, από τον οποίο πληροφορείται αν ο θανών έχει δηλώσει ότι δεν επιθυμεί να γίνει δωρητής οργάνων μετά θάνατον. Αν δεν υπάρχει τέτοια δήλωση, συνεχίζεται η μηχανική υποστήριξη και ξεκινούν οι διαδικασίες για την αφαίρεση των οργάνων του. Αν, πάλι, είναι ανήλικος, αναζητούνται οι συγγενείς του για να δηλώσουν αν συναινούν ή όχι στο να δωρίσουν τα όργανα του συγγενούς τους.

Μοριοδότηση

και στις μεταμοσχεύσεις

Όλοι οι υποψήφιοι λήπτες, αφού πιστοποιηθούν ως ασθενείς χρήζοντες μεταμόσχευσης οργάνου από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, εγγράφονται στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών. Η κατάταξή τους γίνεται με μόρια, τα οποία συνδέονται με ιατρικά δεδομένα: το είδος του οργάνου που πρόκειται να μεταμοσχευθεί, το στάδιο της νόσου από την οποία πάσχει ο υποψήφιος λήπτης, η ομάδα αίματος δότη και λήπτη, η ιστοσυμβατότητα ή ο χαρακτήρας του επείγοντος της επέμβασης, η ηλικία, το ιατρικό ιστορικό κ.λπ.

Σε περίπτωση «ισοψηφίας» περισσότερων υποψήφιων ληπτών, αποφασιστικής σημασίας είναι η κλινική τους κατάσταση, η οποία πιστοποιείται από ιατρική ομάδα, σε συνδυασμό με τη γεωγραφική εγγύτητα προς τη Μονάδα Μεταμόσχευσης, και το εάν τυχόν καθυστέρηση, λόγω της φύσης του μοσχεύματος, θέτει τη μεταμόσχευση σε κίνδυνο. 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα: 02/06/2011

Share on Google Plus

About grizos gatos

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.