Τα κοινωνικά δίκτυα, οι εξεγέρσεις και το σύστημα

Διάβασα σήμερα σε ένα φιλικό blog το εξής μότο:

"Τα Social media δεν βγάζουν κυβερνήσεις αλλά τις ρίχνουν. Έχουμε εμπειρία με τον Καραμανλή και τον Παπανδρέου ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε την εμπειρία από την Β Αφρική."

Είναι αλήθεια αυτό. Τα social media έχουν πραγματική δύναμη, την οποία μπορεί να την εκμεταλλευτούν όλες οι πλευρές ώστε να σπρώξουν την κατάσταση προς την μία ή προς την άλλη κατεύθυνση. Είναι επίσης αλήθεια ότι το φαινόμενο το βιώνουμε και στην Ελλάδα με το κίνημα των "αγανακτισμένων". Όμως η πρώτη φορά ήταν στις εξεγέρσεις στην Αίγυπτο που οδήγησαν στην πτώση του Μουμπάρακ.

Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε κάτι σημαντικό: τα κοινωνικά δίκτυα, για να χρησιμοποιήσω τον ελληνικό όρο, από μόνα τους δεν μπορούν να προκαλέσουν απολύτως τίποτε. Σαφώς και ασκούν μεγάλη επιρροή που οφείλεται στην ευκολία της πρόσβασης και στην γοητεία της ανταλλαγής απόψεων με έναν μεγάλο αριθμό άλλων ανθρώπων. Όμως αν στην Αίγυπτο δεν υπήρχε πραγματικό πρόβλημα επιβίωσης ενός πληθυσμού που συντηρείται με 1,000 ευρώ ετησίως, τότε κανένα κοινωνικό δίκτυο δεν θα μπορούσε να έχει πυροδοτήσει το οτιδήποτε.

Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι και ο ενθουσιασμός που προκαλούν χωρίς όμως να απαντούν στο ερώτημα του τι είναι αυτό που θα διαδεχθεί το υπάρχον status quo. Στην χώρα των Φαραώ ο Μουμπάρακ και η κυβέρνησή του κατέρρευσαν τελικά αλλά στην θέση τους ήρθε μια στρατιωτική χούντα. Η Αίγυπτος στην μετά Μουμπάρακ εποχή έχει ήδη συνάψει δάνεια πολλών δις με τις ΗΠΑ και την Σ. Αραβία που θα την καταστήσουν οικονομικά ελεγχόμενη στο μέλλον. Τα δάνεια ήταν αναπόφευκτα αφού η χώρα είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες του κόσμου (αν στον υπολογισμό της συνολικής έκτασης αφαιρέσουμε την ακατοίκητη έρημο) και εξαρτημένη από τις εισαγωγές τροφίμων. Χωρίς πετρέλαιο να εξάγει όπως είδαμε εδώ τα τρόφιμα καθίστανται πανάκριβα και ο λαός λιμοκτονεί.

Τι συμβαίνει λοιπόν τώρα; Η μετά Μουμπάρακ διάδοχη κατάσταση δεν θα μπορούσε να επιβιώσει αν δεν έδινε στον λαό αυτό που δεν είχε επί Μουμπάρακ. Όμως ο ίδιος ο Μουμπάρακ δεν ήταν το πρόβλημα για τα τρόφιμα. Επομένως η πτώση του δεν άλλαξε τίποτε. Ο μόνος τρόπος για να καθησυχαστεί ο λαός και να αποδεχθεί το νέο καθεστώς ήταν με την σύναψη δανείων ώστε να καλυφθούν τα έξοδα εισαγωγών.

Δεν είναι τυχαίο το ότι έσπευσαν να συμβάλλουν οι Σαούδ  δεδομένου ότι φοβούνται μια επέκταση της κρίσης και στο βασίλειό τους. Οι ίδιοι οι Σαούδ είχαν επέμβει με στρατιωτικά μέσα στο Μπαχρέιν για τον ίδιο λόγο. Οι ΗΠΑ από την άλλη δεν θέλουν να δουν το Βασίλειο σε μπελάδες και γι' αυτό τροφοδοτούν και αυτές με χρήματα την Αίγυπτο.

Τα κοινωνικά δίκτυα έπαιξαν και παίζουν σημαίνον ρόλο και στην περίπτωση της Λιβύης. Όμως εδώ δεν πέτυχαν τον στόχο τους. Γιατί; Μα είναι προφανές! Οι Λίβυοι δεν έχουν πραγματικό λόγο για να εξεγερθούν. Σε μία χώρα με μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στα 14,000 δολάρια ζήτημα κάλυψης βιοτικών αναγκών δεν τίθενται. Ο ίδιος ο Καντάφι μάλιστα δεν καταπίεζε με επιβολή ισλαμικού νόμου τον λαό του όπως κάνουν τώρα οι αντάρτες στις περιοχές που ελέγχουν όπου οι γυναίκες δεν μπορούν πλέον να κυκλοφορούν ακάλυπτες.

Η εξέγερση ξεκίνησε από υποτιθέμενους βομβαρδισμούς διαδηλωτών. Όμως όσοι επέστρεψαν από την Λιβύη δεν επιβεβαιώνουν αυτούς τους ισχυρισμούς που σημειωτέον προέρχονται από αντικαθεστωτικούς που διαμένουν στο εξωτερικό.

Ο Καντάφι προωθούσε την απεξάρτηση από το ευρώ και το δολάριο με την καθιέρωση του δηναρίου ως νόμισμα της Αφρικής. Κάτι ανάλογο είχε κάνει και ο Σ. Χουσείν του Ιράκ που έναν χρόνο πριν την εισβολή είχε υιοθετήσει το ευρώ έναντι του δολαρίου. Ο Στρος Καν επίσης προωθούσε τα SDR του ΔΝΤ σε ρόλο κλειδί. Και στις τρεις περιπτώσεις, οι κινήσεις αυτές αποτελούσαν επίθεση στο δολάριο και στον ρόλο του ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Κατ' επέκταση η επίθεση στο νόμισμα μεταφράστηκε ως επίθεση στην οικονομική κυριαρχία των ΗΠΑ. Ως εκ τούτου και στις τρεις περιπτώσεις οι εκφραστές της επίθεσης έπρεπε να βγουν από την μέση.

Τα ΜΜΕ αποδόμησαν αρχικά τους στόχους και ύστερα ανέλαβαν δράση και τα κοινωνικά δίκτυα. Βέβαια στην περίπτωση του Ιράκ δεν υπήρχαν ακόμη αυτά τα μέσα, αλλά δεν έχει σημασία αυτό. Ο Στρος Καν, ως επικεφαλής ενός μισητού οργανισμού, του ΔΝΤ, δεν ήταν δύσκολο να εκμηδενιστεί πολιτικά. Ο Καντάφι όμως δεν είναι μισητός στον λαό του και τα 2/3 εξακολουθούν να παραμένουν στο πλευρό του. Γι' αυτό επιστρατεύτηκαν τα κοινωνικά δίκτυα.

Τώρα όμως τα κοινωνικά δίκτυα δεν τα χρησιμοποιούν οι καταπιεσμένοι αλλά οι επιτιθέμενοι. Ασκούν σαφή επιρροή σε συνδυασμό με το μπαράζ κατηγοριών των παραδοσιακών ΜΜΕ, όμως δεν μπόρεσαν, μέχρι τώρα τουλάχιστον, να προκαλέσουν την πτώση του Καντάφι.

Στην περίπτωση της Ελλάδας η χρήση των κοινωνικών δικτύων δεν σχετίζεται με κάποια οικονομική ελίτ, αφού η αντίδραση που προωθείται συγκρούεται με τα συμφέροντα των ελίτ αυτών. Πρόκειται για κίνηση πολιτών που αντελήφθησαν αυτό που το πολιτικό σύστημα της χώρας με την αδράνεια που το χαρακτηρίζει δεν μπόρεσε να αντιληφθεί. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στο παραπάνω blog:

"Συναναστρεφόμενες οι elites μεταξύ τους σε ένα κλειστό αυτό αναπαραγόμενο και αύταρκες σύστημα εξουσίας, συνομιλώντας με δημοσιογράφους υπάλληλους τους συστήματος, δεν αντιλήφθηκαν καθόλου την εισβολή και την αυξανόμενη επιρροή των social media στο πολιτικό γίγνεσθαι. Και όσοι εξ αυτών την αντιλήφθηκαν κατέταξαν όλο τον χώρο μαζικά στο πολιτικό περιθώριο. Όπως φανταζόμαστε ότι θα κατέτασσαν οι ευγενείς αριστοκράτες τους αστούς  και τα αιτήματα τους  λίγο πριν την Γαλλική επανάσταση.

Δεν είναι τυχαίο με την κατάταξη των  social media στο πολιτικό περιθώριο ότι αμέσως  μετά τις εκλογές σταμάτησαν οι συνεντεύξεις και οι αναφορές στα blogs, ή στην χρήση του tweeter και του Facebook από τους πολιτικούς.  Απλώς χρησιμοποίησαν το διαδίκτυο προεκλογικά -όπως χρησιμοποιούν το τηλεοπτικό σποτ-  και μετά χώρισαν τα τσανάκια τους. Η ερμηνεία που δόθηκε ήταν ότι τα Social media δεν βγάζουν κυβερνήσεις. Μια ερμηνεία εν πολλοίς δικαιολογημένη όταν βρίσκεσαι σε σημεία από όπου βλέπεις  συγκεκριμένα και ελεγχόμενα πράγματα, και όταν η τετραετία φαντάζει τόοοοσος πολύς χρόνος.

Social media το οποίο ή κολλούσε στις γενικές απεργίες ή απλώς αναβάλλονταν. Το 23 Φλεβάρη είναι ένα καλό παράδειγμα  Και όμως τα Social media κάλυψαν παρουσίασαν και απόλαυσαν όλα τα γεγονότα που έδειχναν ότι ο καιρός ωριμάζει. Κάθε  καλλιτεχνικό event, κάθε κινητοποίηση μικρή ή μεγάλη, σε σταθμούς, διόδια, σε φορτηγά, λεωφορεία σε λιμάνια, σε φασαρίες σε πορείες σε απεργίες σε καταλήψεις.

Έσπασαν την προπαγάνδα, τις απεργιακές σιωπές και το θάψιμο των θέσεων  των απεργών και μετέδωσαν  τα πάντα και χωρίς φίλτρο στην ενημέρωση. Έγιναν το στέκι του κάθε κομμένου από την ενημέρωση."

Στο σημείο αυτό αναδεικνύεται και ένα άλλο ζήτημα που αποτελεί νευραλγικό σημείο της δυναμικής των κοινωνικών δικτύων, το πρόβλημα της ποιότητας της ενημέρωσης στην Ελλάδα. Δυστυχώς στον ελληνικό χώρο των ΜΜΕ δεν υπάρχει είδηση, δημιουργείται μέσα από συζητήσεις - καυγάδες σε τηλεοπτικά παράθυρα. Η είδηση είναι το τι θα πει ο τάδε ή ο δείνα. Ως εκ τούτου ο κόσμος, που δυστυχώς έχει μάθει να αρέσκεται σε αυτό (διαφορετικά δεν θα είχαν την ακροαματικότητα που έχουν), δεν έχει την ευκαιρία ούτε να ενημερωθεί αλλά ούτε και να εκφραστεί. Οι δημοσιογράφοι έγιναν πολιτικοί, οικονομολόγοι, σεισμολόγοι  και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς ότι εμπίπτει στην σφαίρα των γεγονότων. Υπήρξε κενό που καλύφθηκε.

Βέβαια πάντοτε υπήρχαν και χειρότερα και πάντα θα υπάρχουν. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά εδώ:

"Με τη δικαιολογία της ισότιμης ανάδειξης των λιγότερο γνωστών social networks και επικαλούμενο μια νομοθεσία του 1992 για την προστασία του ανταγωνισμού, απαγόρευσε την τηλεοπτική και ραδιοφωνική αναφορά των λέξεων Facebook και Τwitter λόγω της θεώρησής τους ως εμπορικών προϊόντων."

Στην Ελλάδα δεν φθάσαμε ευτυχώς (ακόμα!) σε αυτό το σημείο. Ποτέ δεν είναι αργά όμως!

center24.blogspot

Share on Google Plus

About grizos gatos

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.